Mindfulness en Compassie

Wanneer we mindfulness beoefenen leren we

om bewust aanwezig te zijn bij het leven zoals

het zich van moment tot moment aan ons

voordoet. Maar hoe gaan we om met

momenten die extra moeilijk en pijnlijk zijn en

die ons lijden bezorgen? Dat is een uitdaging

waar we allemaal vroeg of laat voor komen te

staan. De sleutel is dat we leren het leven niet

alleen met mindfulness maar ook met heartfulness tegemoet te treden. Dat wil zeggen:

met compassie of met mededogen.

Compassionate Living

Compassie (of mededogen) is het vermogen om ons betrokken te voelen bij pijn en lijden,

zowel van onszelf als van anderen. Het gaat samen met de wens deze pijn en dit lijden te

verlichten en de bereidheid daarin verantwoordelijkheid te nemen.

Compassie vraagt om moed en ruimhartigheid. Compassie hoeft niemand uit te sluiten,

ook niet de persoon met wie we het meeste te maken hebben in ons leven… onszelf. Er

zijn goede redenen de beoefening van compassie juist te beginnen met zelfcompassie.

Zouden we onszelf overslaan, dan kunnen we moeilijk aanvoelen wat een ander nodig

heeft.

Zelfcompassie beoefenen is daarom niet egocentrisch. Juist doordat we een gezondere

relatie met onszelf ontwikkelen, wordt de weg geopend naar meer empathie en compassie

voor anderen.

Het is een algemeen menselijke eigenschap, die bij ieder in aanleg aanwezig is, maar die

vaak om allerlei redenen niet tot bloei gekomen is. Gelukkig kan compassie door

beoefening wel ontwikkeld en verdiept worden en dat is het doel van compassietraining.

Compassietraining of Mindfulness-Based Compassionate Living (MBCL), is een training in

mildheid en (zelf)compassie, als verdieping van en vervolg op de cursus Mindfulness

(MBSR/MBCT).

Veel mensen ervaren na de achtweekse MBSR/MBCT de behoefte om mindfulness uit te

breiden met de beoefening van compassie. De 10 weken durende Compassietraining is

gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde visie op het belang van

(zelf)compassie. In onze cultuur ervaren veel mensen psychische problemen, hebben een

lage dunk van zichzelf en gaan gebukt onder zelfverwijt of schaamte. In de

compassietraining worden oefeningen aangeboden worden om meer warmte,

geborgenheid, acceptatie en verbondenheid met onszelf en anderen te ervaren.

De training MBCL is een groepsgerichte

compassietraining, bedoeld voor hen die

zich (deels) in bovengenoemde

beschrijvingen herkennen en eerder de

mindfulness cursus (MBSR/MBCT)

hebben gevolgd. De compassietraining

bouwt daar namelijk op voort en is

geschikt voor hen die gemotiveerd zijn tot

nader zelfonderzoek en aan de eigen

ervaring willen toetsen wat heilzaam voor

hen is en wat niet. Met name is deze

cursus bedoeld voor mensen die wel ondervonden

hebben dat mindfulnessbeoefening hen goed doet, maar die moeite hebben deze in hun leven te integreren en een milde, vriendelijke houding daarbij te ontwikkelen. Bij deelnemers wordt gesuggereerd dat zij gedurende de training dagelijks ¾ à 1 uur tijd vrijmaken voor oefeningen.

Naast het verder trainen van mindfulness komt onder meer het volgende aan bod:

• Het erkennen van pijn en lijden en hoe ons brein en organisme is geëvolueerd om ons te

helpen overleven.

• Inzicht in de drie basale emotieregulatiesystemen: het gevaarsysteem, gericht op

zelfbescherming; het jaagsysteem, gericht op bevrediging en beloning; en het zorg- en

kalmeringsysteem, gericht op geborgenheid, tevredenheid en verbondenheid.

• Hoe de drie systemen uit balans kunnen raken door invloeden van buitenaf, maar ook

van binnenuit, bijvoorbeeld door schaamte, zelfkritiek en een innerlijke pestkop.

• Besef van onze gedeelde menselijke conditie (common humanity) en dat waar we niet

voor gekozen hebben, is niet onze fout.

• Hoe mentale voorstellingen de emotieregulatiesystemen kunnen beïnvloeden en

compassiebeoefening de balans kan helpen herstellen door ons zorg- en

kalmeringsysteem te versterken en een innerlijke helper te voeden.

• Oefeningen in compassievol motiveren, aandacht geven, voelen, denken en redeneren,

visualiseren, spreken en handelen.

• Oefeningen die ons helpen ontdekken wat bijdraagt aan geluk, vreugde en

dankbaarheid.

• Aandacht voor Vier Levensvrienden die ons kunnen bijstaan, afhankelijk van waar een

gegeven situatie om vraagt: liefdevolle vriendelijkheid, mededogen, medevreugde en

gelijkmoedigheid.

zij thuis een uur per dag vrijmaken voor het doen van oefeningen. Er wordt thuis gewerkt

met een werkboek en audio-cd’s. De structuur lijkt daarmee op de basis

mindfulnesscursus.

Anders dan bij MBSR/MBCT is er hier meer keuzemogelijkheid welke oefeningen verdiept

worden. We spreken van oefensuggesties om het belang te benadrukken van het

compassievol kiezen voor die oefeningen die aansluiten bij de fase en het leerproces

waarin de deelnemer zich bevindt.

Deelnemers wordt aangeraden gemakkelijk zittende kledij en eventuele andere

hulpmiddelen mee te nemen die de beoefening kunnen ondersteunen.

De training is ontwikkeld door Erik van den Brink (psychiater) en Frits Koster. Net als bij de

mindfulnesscursus zijn de voornaamste leermeesters de eigen ervaring en de

uitwisselingen in de groep. Deelnemers zijn vrij in wat en hoeveel ze met elkaar delen en

hoeven de problemen voor elkaar niet op te lossen. Wel kunnen ze elkaar ondersteunen

door ook in de uitwisselingen mindfulness en compassie te beoefenen.

De training is gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde visie op het belang van

(zelf)compassie en bestaat uit diverse onderdelen,waarvan afzonderlijk het positieve effect

in research is aangetoond. De training als geheel is in de pilotfase van onderzoek en

wordt in de eerste evaluaties heel positief gewaardeerd. De inhoud is geïnspireerd o.a.op

het werk van Paul Gilbert (The Compassionate Mind, Constable 2009;

www.compassionatemind.co.uk), ChristopherGermer (The MindfulPathtoSelf-Compassion,

Guilford 2009; www.mindfulselfcompassion.org), Kristin Neff (Zelfcompassie, De Bezige

Bij, 2011; www.self-compassion.org) en Rick Hanson (Buddha’s Brain, New Harbinger

2009;

Titia van Rootselaar

Voor de Mindfulnesstraining,Compassietraining, Meditatie en workshops  is een nieuwe website gemaakt: